Attenzione: i dati modificati non sono ancora stati salvati. Per confermare inserimenti o cancellazioni di voci è necessario confermare con il tasto SALVA/INSERISCI in fondo alla pagina
CRIS Current Research Information System
The polarization of inclusive J/ψ and ϒ(1S) produced in Pb–Pb collisions at sNN=5.02 TeV at the LHC is measured with the ALICE detector. The study is carried out by reconstructing the quarkonium through its decay to muon pairs in the rapidity region 2.5<4 and measuring the polar and azimuthal angular distributions of the muons. The polarization parameters λθ, λϕ and λθϕ are measured in the helicity and Collins-Soper reference frames, in the transverse momentum interval 2<10 GeV/c and pT<15 GeV/c for the J/ψ and ϒ(1S), respectively. The polarization parameters for the J/ψ are found to be compatible with zero, within a maximum of about two standard deviations at low pT, for both reference frames and over the whole pT range. The values are compared with the corresponding results obtained for pp collisions at s=7 and 8 TeV in a similar kinematic region by the ALICE and LHCb experiments. Although with much larger uncertainties, the polarization parameters for ϒ(1S) production in Pb–Pb collisions are also consistent with zero.
Acharya S., Adamova D., Adler A., Adolfsson J., Aggarwal M.M., Aglieri Rinella G., et al. (2021). First measurement of quarkonium polarization in nuclear collisions at the LHC. PHYSICS LETTERS. SECTION B, 815, 1-13 [10.1016/j.physletb.2021.136146].
First measurement of quarkonium polarization in nuclear collisions at the LHC
Acharya S.;Adamova D.;Adler A.;Adolfsson J.;Aggarwal M. M.;Aglieri Rinella G.;Agnello M.;Agrawal N.;Ahammed Z.;Ahmad S.;Ahn S. U.;Akbar Z.;Akindinov A.;Al-Turany M.;Alam S. N.;Albuquerque D. S. D.;Aleksandrov D.;Alessandro B.;Alfanda H. M.;Alfaro Molina R.;Ali B.;Ali Y.;Alici A.;Alizadehvandchali N.;Alkin A.;Alme J.;Alt T.;Altenkamper L.;Altsybeev I.;Anaam M. N.;Andrei C.;Andreou D.;Andronic A.;Angeletti M.;Anguelov V.;Anson C.;Anticic T.;Antinori F.;Antonioli P.;Apadula N.;Aphecetche L.;Appelshauser H.;Arcelli S.;Arnaldi R.;Arratia M.;Arsene I. C.;Arslandok M.;Augustinus A.;Averbeck R.;Aziz S.;Azmi M. D.;Badala A.;Baek Y. W.;Bagnasco S.;Bai X.;Bailhache R.;Bala R.;Balbino A.;Baldisseri A.;Ball M.;Balouza S.;Banerjee D.;Barbera R.;Barioglio L.;Barnafoldi G. G.;Barnby L. S.;Barret V.;Bartalini P.;Bartels C.;Barth K.;Bartsch E.;Baruffaldi F.;Bastid N.;Basu S.;Batigne G.;Batyunya B.;Bauri D.;Bazo Alba J. L.;Bearden I. G.;Beattie C.;Bedda C.;Behera N. K.;Belikov I.;Bell Hechavarria A. D. C.;Bellini F.;Bellwied R.;Belyaev V.;Bencedi G.;Beole S.;Bercuci A.;Berdnikov Y.;Berenyi D.;Bertens R. A.;Berzano D.;Besoiu M. G.;Betev L.;Bhasin A.;Bhat I. R.;Bhat M. A.;Bhatt H.;Bhattacharjee B.;Bianchi A.;Bianchi L.;Bianchi N.;Bielcik J.;Bielcikova J.;Bilandzic A.;Biro G.;Biswas R.;Biswas S.;Blair J. T.;Blau D.;Blume C.;Boca G.;Bock F.;Bogdanov A.;Boi S.;Bok J.;Boldizsar L.;Bolozdynya A.;Bombara M.;Bonomi G.;Borel H.;Borissov A.;Bossi H.;Botta E.;Bratrud L.;Braun-Munzinger P.;Bregant M.;Broz M.;Bruna E.;Bruno G. E.;Buckland M. D.;Budnikov D.;Buesching H.;Bufalino S.;Bugnon O.;Buhler P.;Buncic P.;Buthelezi Z.;Butt J. B.;Bysiak S. A.;Caffarri D.;Caliva A.;Calvo Villar E.;Camacho J. M. M.;Camacho R. S.;Camerini P.;Canedo F. D. M.;Capon A. A.;Carnesecchi F.;Caron R.;Castillo Castellanos J.;Castro A. J.;Casula E. A. R.;Catalano F.;Ceballos Sanchez C.;Chakraborty P.;Chandra S.;Chang W.;Chapeland S.;Chartier M.;Chattopadhyay S.;Chauvin A.;Cheshkov C.;Cheynis B.;Chibante Barroso V.;Chinellato D. D.;Cho S.;Chochula P.;Chowdhury T.;Christakoglou P.;Christensen C. H.;Christiansen P.;Chujo T.;Cicalo C.;Cifarelli L.;Cilladi L. D.;Cindolo F.;Ciupek M. R.;Clai G.;Cleymans J.;Colamaria F.;Colella D.;Collu A.;Colocci M.;Concas M.;Conesa Balbastre G.;Conesa del Valle Z.;Contin G.;Contreras J. G.;Cormier T. M.;Corrales Morales Y.;Cortese P.;Cosentino M. R.;Costa F.;Costanza S.;Crochet P.;Cuautle E.;Cui P.;Cunqueiro L.;Dabrowski D.;Dahms T.;Dainese A.;Damas F. P. A.;Danisch M. C.;Danu A.;Das D.;Das I.;Das P.;Das S.;Dash A.;Dash S.;De S.;De Caro A.;de Cataldo G.;de Cuveland J.;De Falco A.;De Gruttola D.;De Marco N.;De Pasquale S.;Deb S.;Degenhardt H. F.;Deja K. R.;Deloff A.;Delsanto S.;Deng W.;Dhankher P.;Di Bari D.;Di Mauro A.;Diaz R. A.;Dietel T.;Dillenseger P.;Ding Y.;Divia R.;Dixit D. U.;Djuvsland O.;Dmitrieva U.;Dobrin A.;Donigus B.;Dordic O.;Dubey A. K.;Dubla A.;Dudi S.;Dukhishyam M.;Dupieux P.;Ehlers R. J.;Eikeland V. N.;Elia D.;Erazmus B.;Erhardt F.;Erokhin A.;Ersdal M. R.;Espagnon B.;Eulisse G.;Evans D.;Evdokimov S.;Fabbietti L.;Faggin M.;Faivre J.;Fan F.;Fantoni A.;Fasel M.;Fecchio P.;Feliciello A.;Feofilov G.;Fernandez Tellez A.;Ferrero A.;Ferretti A.;Festanti A.;Feuillard V. J. G.;Figiel J.;Filchagin S.;Finogeev D.;Fionda F. M.;Fiorenza G.;Flor F.;Flores A. N.;Foertsch S.;Foka P.;Fokin S.;Fragiacomo E.;Frankenfeld U.;Fuchs U.;Furget C.;Furs A.;Fusco Girard M.;Gaardhoje J. J.;Gagliardi M.;Gago A. M.;Gal A.;Galvan C. D.;Ganoti P.;Garabatos C.;Garcia J. R. A.;Garcia-Solis E.;Garg K.;Gargiulo C.;Garibli A.;Garner K.;Gasik P.;Gauger E. F.;Gay Ducati M. B.;Germain M.;Ghosh J.;Ghosh P.;Ghosh S. K.;Giacalone M.;Gianotti P.;Giubellino P.;Giubilato P.;Glaenzer A. M. C.;Glassel P.;Gomez Ramirez A.;Gonzalez V.;Gonzalez-Trueba L. H.;Gorbunov S.;Gorlich L.;Goswami A.;Gotovac S.;Grabski V.;Graczykowski L. K.;Graham K. L.;Greiner L.;Grelli A.;Grigoras C.;Grigoriev V.;Grigoryan A.;Grigoryan S.;Groettvik O. S.;Grosa F.;Grosse-Oetringhaus J. F.;Grosso R.;Guernane R.;Guittiere M.;Gulbrandsen K.;Gunji T.;Gupta A.;Gupta R.;Guzman I. B.;Haake R.;Habib M. K.;Hadjidakis C.;Hamagaki H.;Hamar G.;Hamid M.;Hannigan R.;Haque M. R.;Harlenderova A.;Harris J. W.;Harton A.;Hasenbichler J. A.;Hassan H.;Hassan Q. U.;Hatzifotiadou D.;Hauer P.;Havener L. B.;Hayashi S.;Heckel S. T.;Hellbar E.;Helstrup H.;Herghelegiu A.;Herman T.;Hernandez E. G.;Herrera Corral G.;Herrmann F.;Hetland K. F.;Hillemanns H.;Hills C.;Hippolyte B.;Hohlweger B.;Honermann J.;Horak D.;Hornung A.;Hornung S.;Hosokawa R.;Hristov P.;Huang C.;Hughes C.;Huhn P.;Humanic T. J.;Hushnud H.;Husova L. A.;Hussain N.;Hussain S. A.;Hutter D.;Iddon J. P.;Ilkaev R.;Ilyas H.;Inaba M.;Innocenti G. M.;Ippolitov M.;Isakov A.;Islam M. S.;Ivanov M.;Ivanov V.;Izucheev V.;Jacak B.;Jacazio N.;Jacobs P. M.;Jadlovska S.;Jadlovsky J.;Jaelani S.;Jahnke C.;Jakubowska M. J.;Janik M. A.;Janson T.;Jercic M.;Jevons O.;Jin M.;Jonas F.;Jones P. G.;Jung J.;Jung M.;Jusko A.;Kalinak P.;Kalweit A.;Kaplin V.;Kar S.;Karasu Uysal A.;Karatovic D.;Karavichev O.;Karavicheva T.;Karczmarczyk P.;Karpechev E.;Kazantsev A.;Kebschull U.;Keidel R.;Keil M.;Ketzer B.;Khabanova Z.;Khan A. M.;Khan S.;Khanzadeev A.;Kharlov Y.;Khatun A.;Khuntia A.;Kileng B.;Kim B.;Kim D.;Kim D. J.;Kim E. J.;Kim H.;Kim J.;Kim J. S.;Kim M.;Kim S.;Kim T.;Kirsch S.;Kisel I.;Kiselev S.;Kisiel A.;Klay J. L.;Klein C.;Klein J.;Klein S.;Klein-Bosing C.;Kleiner M.;Kluge A.;Knichel M. L.;Knospe A. G.;Kobdaj C.;Kohler M. K.;Kollegger T.;Kondratyev A.;Kondratyeva N.;Kondratyuk E.;Konig J.;Konigstorfer S. A.;Konopka P. J.;Kornakov G.;Koska L.;Kovalenko O.;Kovalenko V.;Kowalski M.;Kralik I.;Kravcakova A.;Kreis L.;Krivda M.;Krizek F.;Krizkova Gajdosova K.;Kruger M.;Kryshen E.;Krzewicki M.;Kubera A. M.;Kucera V.;Kuhn C.;Kuijer P. G.;Kumar L.;Kundu S.;Kurashvili P.;Kurepin A.;Kurepin A. B.;Kuryakin A.;Kushpil S.;Kvapil J.;Kweon M. J.;Kwon J. Y.;Kwon Y.;La Pointe S. L.;La Rocca P.;Lai Y. S.;Lamanna M.;Langoy R.;Lapidus K.;Lardeux A.;Larionov P.;Laudi E.;Lavicka R.;Lazareva T.;Lea R.;Leardini L.;Lee J.;Lee S.;Lehner S.;Lehrbach J.;Lemmon R. C.;Leon Monzon I.;Lesser E. D.;Lettrich M.;Levai P.;Li X.;Li X. L.;Lien J.;Lietava R.;Lim B.;Lindenstruth V.;Lindner A.;Lippmann C.;Lisa M. A.;Liu A.;Liu J.;Liu S.;Llope W. J.;Lofnes I. M.;Loginov V.;Loizides C.;Loncar P.;Lopez J. A.;Lopez X.;Lopez Torres E.;Luhder J. R.;Lunardon M.;Luparello G.;Ma Y. G.;Maevskaya A.;Mager M.;Mahmood S. M.;Mahmoud T.;Maire A.;Majka R. D.;Malaev M.;Malik Q. W.;Malinina L.;Mal'Kevich D.;Malzacher P.;Mandaglio G.;Manko V.;Manso F.;Manzari V.;Mao Y.;Marchisone M.;Mares J.;Margagliotti G. V.;Margotti A.;Marin A.;Markert C.;Marquard M.;Martin C. D.;Martin N. A.;Martinengo P.;Martinez J. L.;Martinez M. I.;Martinez Garcia G.;Masciocchi S.;Masera M.;Masoni A.;Massacrier L.;Masson E.;Mastroserio A.;Mathis A. M.;Matonoha O.;Matuoka P. F. T.;Matyja A.;Mayer C.;Mazzaschi F.;Mazzilli M.;Mazzoni M. A.;Mechler A. F.;Meddi F.;Melikyan Y.;Menchaca-Rocha A.;Mengke C.;Meninno E.;Menon A. S.;Meres M.;Mhlanga S.;Miake Y.;Micheletti L.;Migliorin L. C.;Mihaylov D. L.;Mikhaylov K.;Mishra A. N.;Miskowiec D.;Modak A.;Mohammadi N.;Mohanty A. P.;Mohanty B.;Mohisin Khan M.;Moravcova Z.;Mordasini C.;Moreira De Godoy D. A.;Moreno L. A. P.;Morozov I.;Morsch A.;Mrnjavac T.;Muccifora V.;Mudnic E.;Muhlheim D.;Muhuri S.;Mulligan J. D.;Mulliri A.;Munhoz M. G.;Munzer R. H.;Murakami H.;Murray S.;Musa L.;Musinsky J.;Myers C. J.;Myrcha J. W.;Naik B.;Nair R.;Nandi B. K.;Nania R.;Nappi E.;Naru M. U.;Nassirpour A. F.;Nattrass C.;Nayak R.;Nayak T. K.;Nazarenko S.;Neagu A.;Negrao De Oliveira R. A.;Nellen L.;Nesbo S. V.;Neskovic G.;Nesterov D.;Neumann L. T.;Nielsen B. S.;Nikolaev S.;Nikulin S.;Nikulin V.;Noferini F.;Nomokonov P.;Norman J.;Novitzky N.;Nowakowski P.;Nyanin A.;Nystrand J.;Ogino M.;Ohlson A.;Oleniacz J.;Oliveira Da Silva A. C.;Oliver M. H.;Oppedisano C.;Ortiz Velasquez A.;Oskarsson A.;Otwinowski J.;Oyama K.;Pachmayer Y.;Pacik V.;Padhan S.;Pagano D.;Paic G.;Pan J.;Panebianco S.;Pareek P.;Park J.;Parkkila J. E.;Parmar S.;Pathak S. P.;Paul B.;Pazzini J.;Pei H.;Peitzmann T.;Peng X.;Pereira L. G.;Pereira Da Costa H.;Peresunko D.;Perez G. M.;Perrin S.;Pestov Y.;Petracek V.;Petrovici M.;Pezzi R. P.;Piano S.;Pikna M.;Pillot P.;Pinazza O.;Pinsky L.;Pinto C.;Pisano S.;Pistone D.;Ploskon M.;Planinic M.;Pliquett F.;Poghosyan M. G.;Polichtchouk B.;Poljak N.;Pop A.;Porteboeuf-Houssais S.;Pozdniakov V.;Prasad S. K.;Preghenella R.;Prino F.;Pruneau C. A.;Pshenichnov I.;Puccio M.;Putschke J.;Qiu S.;Quaglia L.;Quishpe R. E.;Ragoni S.;Raha S.;Rajput S.;Rak J.;Rakotozafindrabe A.;Ramello L.;Rami F.;Ramirez S. A. R.;Raniwala R.;Raniwala S.;Rasanen S. S.;Rath R.;Ratza V.;Ravasenga I.;Read K. F.;Redelbach A. R.;Redlich K.;Rehman A.;Reichelt P.;Reidt F.;Ren X.;Renfordt R.;Rescakova Z.;Reygers K.;Riabov A.;Riabov V.;Richert T.;Richter M.;Riedler P.;Riegler W.;Riggi F.;Ristea C.;Rode S. P.;Rodriguez Cahuantzi M.;Roed K.;Rogalev R.;Rogochaya E.;Rohr D.;Rohrich D.;Rojas P. F.;Rokita P. S.;Ronchetti F.;Rosano A.;Rosas E. D.;Roslon K.;Rosnet P.;Rossi A.;Rotondi A.;Roy A.;Roy P.;Rueda O. V.;Rui R.;Rumyantsev B.;Rustamov A.;Ryabinkin E.;Ryabov Y.;Rybicki A.;Rytkonen H.;Saarimaki O. A. M.;Sadek R.;Sadhu S.;Sadovsky S.;Safarik K.;Saha S. K.;Sahoo B.;Sahoo P.;Sahoo R.;Sahoo S.;Sahu P. K.;Saini J.;Sakai S.;Sambyal S.;Samsonov V.;Sarkar D.;Sarkar N.;Sarma P.;Sarti V. M.;Sas M. H. P.;Scapparone E.;Schambach J.;Scheid H. S.;Schiaua C.;Schicker R.;Schmah A.;Schmidt C.;Schmidt H. R.;Schmidt M. O.;Schmidt M.;Schmidt N. V.;Schmier A. R.;Schukraft J.;Schutz Y.;Schwarz K.;Schweda K.;Scioli G.;Scomparin E.;Seger J. E.;Sekiguchi Y.;Sekihata D.;Selyuzhenkov I.;Senyukov S.;Serebryakov D.;Sevcenco A.;Shabanov A.;Shabetai A.;Shahoyan R.;Shaikh W.;Shangaraev A.;Sharma A.;Sharma H.;Sharma M.;Sharma N.;Sharma S.;Sheibani O.;Shigaki K.;Shimomura M.;Shirinkin S.;Shou Q.;Sibiriak Y.;Siddhanta S.;Siemiarczuk T.;Silvermyr D.;Simatovic G.;Simonetti G.;Singh B.;Singh R.;Singh V. K.;Singhal V.;Sinha T.;Sitar B.;Sitta M.;Skaali T. B.;Slupecki M.;Smirnov N.;Snellings R. J. M.;Soncco C.;Song J.;Songmoolnak A.;Soramel F.;Sorensen S.;Sputowska I.;Stachel J.;Stan I.;Steffanic P. J.;Stenlund E.;Stiefelmaier S. F.;Stocco D.;Storetvedt M. M.;Stritto L. D.;Suaide A. A. P.;Sugitate T.;Suire C.;Suleymanov M.;Suljic M.;Sultanov R.;Sumbera M.;Sumberia V.;Sumowidagdo S.;Swain S.;Szabo A.;Szarka I.;Tabassam U.;Taghavi S. F.;Taillepied G.;Takahashi J.;Tambave G. J.;Tang S.;Tarhini M.;Tarzila M. G.;Tauro A.;Tejeda Munoz G.;Telesca A.;Terlizzi L.;Terrevoli C.;Thakur D.;Thakur S.;Thomas D.;Thoresen F.;Tieulent R.;Tikhonov A.;Timmins A. R.;Toia A.;Topilskaya N.;Toppi M.;Torales-Acosta F.;Torres S. R.;Trifiro A.;Tripathy S.;Tripathy T.;Trogolo S.;Trombetta G.;Tropp L.;Trubnikov V.;Trzaska W. H.;Trzcinski T. P.;Trzeciak B. A.;Tumkin A.;Turrisi R.;Tveter T. S.;Ullaland K.;Umaka E. N.;Uras A.;Usai G. L.;Vala M.;Valle N.;Vallero S.;van der Kolk N.;van Doremalen L. V. R.;van Leeuwen M.;Vande Vyvre P.;Varga D.;Varga Z.;Varga-Kofarago M.;Vargas A.;Vasileiou M.;Vasiliev A.;Vazquez Doce O.;Vechernin V.;Vercellin E.;Vergara Limon S.;Vermunt L.;Vernet R.;Vertesi R.;Vickovic L.;Vilakazi Z.;Villalobos Baillie O.;Vino G.;Vinogradov A.;Virgili T.;Vislavicius V.;Vodopyanov A.;Volkel B.;Volkl M. A.;Voloshin K.;Voloshin S. A.;Volpe G.;von Haller B.;Vorobyev I.;Voscek D.;Vrlakova J.;Wagner B.;Weber M.;Weber S. G.;Wegrzynek A.;Wenzel S. C.;Wessels J. P.;Wiechula J.;Wikne J.;Wilk G.;Wilkinson J.;Willems G. A.;Willsher E.;Windelband B.;Winn M.;Witt W. E.;Wright J. R.;Wu Y.;Xu R.;Yalcin S.;Yamaguchi Y.;Yamakawa K.;Yang S.;Yano S.;Yin Z.;Yokoyama H.;Yoo I. -K.;Yoon J. H.;Yuan S.;Yuncu A.;Yurchenko V.;Zaccolo V.;Zaman A.;Zampolli C.;Zanoli H. J. C.;Zardoshti N.;Zarochentsev A.;Zavada P.;Zaviyalov N.;Zbroszczyk H.;Zhalov M.;Zhang S.;Zhang X.;Zhang Z.;Zherebchevskii V.;Zhi Y.;Zhou D.;Zhou Y.;Zhou Z.;Zhu J.;Zhu Y.;Zichichi A.;Zinovjev G.;Zurlo N.
2021
Abstract
The polarization of inclusive J/ψ and ϒ(1S) produced in Pb–Pb collisions at sNN=5.02 TeV at the LHC is measured with the ALICE detector. The study is carried out by reconstructing the quarkonium through its decay to muon pairs in the rapidity region 2.5<4 and measuring the polar and azimuthal angular distributions of the muons. The polarization parameters λθ, λϕ and λθϕ are measured in the helicity and Collins-Soper reference frames, in the transverse momentum interval 2<10 GeV/c and pT<15 GeV/c for the J/ψ and ϒ(1S), respectively. The polarization parameters for the J/ψ are found to be compatible with zero, within a maximum of about two standard deviations at low pT, for both reference frames and over the whole pT range. The values are compared with the corresponding results obtained for pp collisions at s=7 and 8 TeV in a similar kinematic region by the ALICE and LHCb experiments. Although with much larger uncertainties, the polarization parameters for ϒ(1S) production in Pb–Pb collisions are also consistent with zero.
Acharya S., Adamova D., Adler A., Adolfsson J., Aggarwal M.M., Aglieri Rinella G., et al. (2021). First measurement of quarkonium polarization in nuclear collisions at the LHC. PHYSICS LETTERS. SECTION B, 815, 1-13 [10.1016/j.physletb.2021.136146].
Acharya S.; Adamova D.; Adler A.; Adolfsson J.; Aggarwal M.M.; Aglieri Rinella G.; Agnello M.; Agrawal N.; Ahammed Z.; Ahmad S.; Ahn S.U.; Akbar Z.; A...espandi
I documenti in IRIS sono protetti da copyright e tutti i diritti sono riservati, salvo diversa indicazione.
Utilizza questo identificativo per citare o creare un link a questo documento: https://hdl.handle.net/11585/847372
Citazioni
ND
20
17
social impact
Conferma cancellazione
Sei sicuro che questo prodotto debba essere cancellato?
simulazione ASN
Il report seguente simula gli indicatori relativi alla propria produzione scientifica in relazione alle soglie ASN 2023-2025 del proprio SC/SSD. Si ricorda che il superamento dei valori soglia (almeno 2 su 3) è requisito necessario ma non sufficiente al conseguimento dell'abilitazione. La simulazione si basa sui dati IRIS e sugli indicatori bibliometrici alla data indicata e non tiene conto di eventuali periodi di congedo obbligatorio, che in sede di domanda ASN danno diritto a incrementi percentuali dei valori. La simulazione può differire dall'esito di un’eventuale domanda ASN sia per errori di catalogazione e/o dati mancanti in IRIS, sia per la variabilità dei dati bibliometrici nel tempo. Si consideri che Anvur calcola i valori degli indicatori all'ultima data utile per la presentazione delle domande.
La presente simulazione è stata realizzata sulla base delle specifiche raccolte sul tavolo ER del Focus Group IRIS coordinato dall’Università di Modena e Reggio Emilia e delle regole riportate nel DM 589/2018 e allegata Tabella A. Cineca, l’Università di Modena e Reggio Emilia e il Focus Group IRIS non si assumono alcuna responsabilità in merito all’uso che il diretto interessato o terzi faranno della simulazione. Si specifica inoltre che la simulazione contiene calcoli effettuati con dati e algoritmi di pubblico dominio e deve quindi essere considerata come un mero ausilio al calcolo svolgibile manualmente o con strumenti equivalenti.