Attenzione: i dati modificati non sono ancora stati salvati. Per confermare inserimenti o cancellazioni di voci è necessario confermare con il tasto SALVA/INSERISCI in fondo alla pagina
CRIS Current Research Information System
The production of Csi- and Omega- baryons and their anti-particles in Pb-Pb collisions at √sNN = 2.76 TeV has been measured using the ALICE detector. The transverse momentum spectra at mid-rapidity (|y| < 0.5) for charged Csi and Omega hyperons have been studied in the range 0.6 < PT < 8.0 GeV/c and 1.2 < PT < 7.0 GeV/c, respectively, and in several centrality intervals (from the most central 0-10% to the most peripheral 60-80% collisions). These spectra have been compared with the predictions of recent hydrodynamic models. In particular, the Kraków and EPOS models give a satisfactory description of the data, with the latter covering a wider PT range. Mid-rapidity yields, integrated over PT, have been determined. The hyperon-to-pion ratios are similar to those at RHIC: they rise smoothly with centrality up to (Npart) ~ 150 and saturate thereafter. The enhancements (yields per participant nucleon relative to those in pp collisions) increase both with the strangeness content of the baryon and with centrality, but are less pronounced than at lower energies
B. Abelev, J. Adam, D. Adamová, A. M. Adare, M. M. Aggarwal, G. Aglieri Rinella, et al. (2014). Multi-strange baryon production at mid-rapidity in Pb–Pb collisions at sqrt(s_NN) =2.76 TeV. PHYSICS LETTERS. SECTION B, 728(1), 216-227 [10.1016/j.physletb.2013.11.048].
Multi-strange baryon production at mid-rapidity in Pb–Pb collisions at sqrt(s_NN) =2.76 TeV
B. Abelev;J. Adam;D. Adamová;A. M. Adare;M. M. Aggarwal;G. Aglieri Rinella;A. G. Agocs;A. Agostinelli;S. Aguilar Salazar;Z. Ahammed;A. Ahmad Masoodi;N. Ahmad;S. A. Ahn;S. U. Ahn;A. Akindinov;D. Aleksandrov;B. Alessandro;R. Alfaro Molina;ALICI, ANDREA;A. Alkin;E. Almaráz Aviña;J. Alme;T. Alt;V. Altini;S. Altinpinar;I. Altsybeev;C. Andrei;A. Andronic;V. Anguelov;J. Anielski;C. Anson;T. Anticic;F. Antinori;P. Antonioli;L. Aphecetche;H. Appelshäuser;N. Arbor;ARCELLI, SILVIA;A. Arend;N. Armesto;R. Arnaldi;T. Aronsson;I. C. Arsene;M. Arslandok;A. Asryan;A. Augustinus;R. Averbeck;T. C. Awes;J. Äystö;M. D. Azmi;M. Bach;A. Badalà;Y. W. Baek;R. Bailhache;R. Bala;R. Baldini Ferroli;A. Baldisseri;A. Baldit;F. Baltasar Dos Santos Pedrosa;J. Bán;R. C. Baral;R. Barbera;F. Barile;G. G. Barnaföldi;L. S. Barnby;V. Barret;J. Bartke;BASILE, MAURIZIO;N. Bastid;S. Basu;B. Bathen;G. Batigne;B. Batyunya;C. Baumann;I. G. Bearden;H. Beck;N. K. Behera;I. Belikov;BELLINI, FRANCESCA;R. Bellwied;E. Belmont Moreno;G. Bencedi;S. Beole;I. Berceanu;A. Bercuci;Y. Berdnikov;D. Berenyi;A. A. E. Bergognon;D. Berzano;L. Betev;A. Bhasin;A. K. Bhati;J. Bhom;N. Bianchi;L. Bianchi;C. Bianchin;J. Bielcík;J. Bielcíková;A. Bilandzic;S. Bjelogrlic;F. Blanco;F. Blanco;D. Blau;C. Blume;M. Boccioli;N. Bock;S. Böttger;A. Bogdanov;H. Bøggild;M. Bogolyubsky;L. Boldizsár;M. Bombara;J. Book;H. Borel;A. Borissov;S. Bose;F. Bossú;M. Botje;E. Botta;B. Boyer;E. Braidot;P. Braun Munzinger;M. Bregant;T. Breitner;T. A. Browning;M. Broz;R. Brun;E. Bruna;G. E. Bruno;D. Budnikov;H. Buesching;S. Bufalino;O. Busch;Z. Buthelezi;D. Caballero Orduna;D. Caffarri;X. Cai;H. Caines;E. Calvo Villar;P. Camerini;V. Canoa Roman;G. Cara Romeo;F. Carena;W. Carena;N. Carlin Filho;F. Carminati;A. Casanova Díaz;J. Castillo Castellanos;J. F. Castillo Hernandez;E. A. R. Casula;V. Catanescu;C. Cavicchioli;C. Ceballos Sanchez;J. Cepila;P. Cerello;B. Chang;S. Chapeland;J. L. Charvet;S. Chattopadhyay;S. Chattopadhyay;I. Chawla;M. Cherney;C. Cheshkov;B. Cheynis;V. Chibante Barroso;D. D. Chinellato;P. Chochula;M. Chojnacki;S. Choudhury;P. Christakoglou;C. H. Christensen;P. Christiansen;T. Chujo;S. U. Chung;C. Cicalo;CIFARELLI, LUISA;F. Cindolo;J. Cleymans;F. Coccetti;F. Colamaria;D. Colella;A. Collu;COLOCCI, MANUEL;G. Conesa Balbastre;Z. Conesa del Valle;P. Constantin;G. Contin;J. G. Contreras;T. M. Cormier;Y. Corrales Morales;P. Cortese;I. Cortés Maldonado;M. R. Cosentino;F. Costa;M. E. Cotallo;E. Crescio;P. Crochet;E. Cruz Alaniz;E. Cuautle;L. Cunqueiro;A. Dainese;H. H. Dalsgaard;A. Danu;D. Das;K. Das;I. Das;S. Dash;A. Dash;S. De;G. O. V. Barros;A. Caro;G. Cataldo;J. Cuveland;A. Falco;D. Gruttola;H. Delagrange;A. Deloff;V. Demanov;N. Marco;E. Dénes;S. Pasquale;A. Deppman;G. D. Erasmo;R. Rooij;M. A. Diaz Corchero;D. Bari;T. Dietel;C. Giglio;S. Liberto;A. Mauro;P. Nezza;R. Divià;Ø. Djuvsland;A. Dobrin;T. Dobrowolski;I. Domínguez;B. Dönigus;O. Dordic;O. Driga;A. K. Dubey;A. Dubla;L. Ducroux;P. Dupieux;M. R. Dutta Majumdar;A. K. Dutta Majumdar;D. Elia;D. Emschermann;H. Engel;B. Erazmus;H. A. Erdal;B. Espagnon;M. Estienne;S. Esumi;D. Evans;G. Eyyubova;D. Fabris;J. Faivre;D. Falchieri;A. Fantoni;M. Fasel;R. Fearick;A. Fedunov;D. Fehlker;L. Feldkamp;D. Felea;B. Fenton Olsen;G. Feofilov;A. Fernández Téllez;A. Ferretti;R. Ferretti;A. Festanti;J. Figiel;M. A. S. Figueredo;S. Filchagin;D. Finogeev;F. M. Fionda;E. M. Fiore;M. Floris;S. Foertsch;P. Foka;S. Fokin;E. Fragiacomo;A. Francescon;U. Frankenfeld;U. Fuchs;C. Furget;M. Fusco Girard;J. J. Gaardhøje;M. Gagliardi;A. Gago;M. Gallio;D. R. Gangadharan;P. Ganoti;C. Garabatos;E. Garcia Solis;I. Garishvili;J. Gerhard;M. Germain;C. Geuna;M. Gheata;A. Gheata;B. Ghidini;P. Ghosh;P. Gianotti;M. R. Girard;P. Giubellino;E. Gladysz Dziadus;P. Glässel;R. Gomez;E. G. Ferreiro;L. H. González Trueba;P. González Zamora;S. Gorbunov;A. Goswami;S. Gotovac;V. Grabski;L. K. Graczykowski;R. Grajcarek;A. Grelli;C. Grigoras;A. Grigoras;V. Grigoriev;S. Grigoryan;A. Grigoryan;B. Grinyov;N. Grion;P. Gros;J. F. Grosse Oetringhaus;J. Y. Grossiord;R. Grosso;F. Guber;R. Guernane;C. Guerra Gutierrez;GUERZONI, BARBARA;M. Guilbaud;K. Gulbrandsen;T. Gunji;A. Gupta;R. Gupta;H. Gutbrod;Ø. Haaland;C. Hadjidakis;M. Haiduc;H. Hamagaki;G. Hamar;B. H. Han;L. D. Hanratty;A. Hansen;Z. Harmanová Tóthová;J. W. Harris;M. Hartig;D. Hasegan;D. Hatzifotiadou;A. Hayrapetyan;S. T. Heckel;M. Heide;H. Helstrup;A. Herghelegiu;G. Herrera Corral;N. Herrmann;B. A. Hess;K. F. Hetland;B. Hicks;P. T. Hille;B. Hippolyte;T. Horaguchi;Y. Hori;P. Hristov;I. Hrivnácová;M. Huang;T. J. Humanic;D. S. Hwang;R. Ichou;R. Ilkaev;I. Ilkiv;M. Inaba;E. Incani;P. G. Innocenti;G. M. Innocenti;M. Ippolitov;M. Irfan;C. Ivan;A. Ivanov;M. Ivanov;V. Ivanov;O. Ivanytskyi;A. Jacholkowski;P. M. Jacobs;H. J. Jang;R. Janik;M. A. Janik;P. H. S. Y. Jayarathna;S. Jena;D. M. Jha;R. T. Jimenez Bustamante;L. Jirden;P. G. Jones;H. Jung;A. Jusko;A. B. Kaidalov;V. Kakoyan;S. Kalcher;P. Kalinák;T. Kalliokoski;A. Kalweit;J. H. Kang;V. Kaplin;A. Karasu Uysal;O. Karavichev;T. Karavicheva;E. Karpechev;A. Kazantsev;U. Kebschull;R. Keidel;P. Khan;S. A. Khan;M. M. Khan;A. Khanzadeev;Y. Kharlov;B. Kileng;S. Kim;B. Kim;T. Kim;D. J. Kim;D. W. Kim;J. H. Kim;J. S. Kim;M. Kim;M. Kim;S. Kirsch;I. Kisel;S. Kiselev;A. Kisiel;J. L. Klay;J. Klein;C. Klein Bösing;M. Kliemant;A. Kluge;M. L. Knichel;A. G. Knospe;K. Koch;M. K. Köhler;T. Kollegger;A. Kolojvari;V. Kondratiev;N. Kondratyeva;A. Konevskikh;A. Korneev;R. Kour;M. Kowalski;S. Kox;G. Koyithatta Meethaleveedu;J. Kral;I. Králik;F. Kramer;I. Kraus;T. Krawutschke;M. Krelina;M. Kretz;M. Krivda;F. Krizek;M. Krus;E. Kryshen;M. Krzewicki;Y. Kucheriaev;T. Kugathasan;C. Kuhn;P. G. Kuijer;I. Kulakov;J. Kumar;P. Kurashvili;A. B. Kurepin;A. Kurepin;A. Kuryakin;V. Kushpil;S. Kushpil;H. Kvaerno;M. J. Kweon;Y. Kwon;P. Ladrón de Guevara;I. Lakomov;R. Langoy;S. L. Pointe;C. Lara;A. Lardeux;P. Rocca;R. Lea;Y. Bornec;M. Lechman;S. C. Lee;G. R. Lee;K. S. Lee;F. Lefèvre;J. Lehnert;M. Lenhardt;V. Lenti;H. León;M. Leoncino;I. León Monzón;H. León Vargas;P. Lévai;J. Lien;R. Lietava;S. Lindal;V. Lindenstruth;C. Lippmann;M. A. Lisa;L. Liu;V. R. Loggins;V. Loginov;S. Lohn;D. Lohner;C. Loizides;K. K. Loo;X. Lopez;E. López Torres;G. Løvhøiden;X. G. Lu;P. Luettig;M. Lunardon;J. Luo;G. Luparello;L. Luquin;C. Luzzi;K. Ma;R. Ma;D. M. Madagodahettige Don;A. Maevskaya;M. Mager;D. P. Mahapatra;A. Maire;M. Malaev;I. Maldonado Cervantes;L. Malinina;M. V. D. Mal’Kevich;P. Malzacher;A. Mamonov;L. Mangotra;V. Manko;F. Manso;V. Manzari;Y. Mao;M. Marchisone;J. Mareš;G. V. Margagliotti;A. Margotti;A. Marín;C. A. Marin Tobon;C. Markert;M. Marquard;I. Martashvili;P. Martinengo;M. I. Martínez;A. Martínez Davalos;G. Martínez García;Y. Martynov;A. Mas;S. Masciocchi;M. Masera;A. Masoni;L. Massacrier;A. Mastroserio;Z. L. Matthews;A. Matyja;C. Mayer;J. Mazer;M. A. Mazzoni;F. Meddi;A. Menchaca Rocha;J. Mercado Pérez;M. Meres;Y. Miake;L. Milano;J. Milosevic;A. Mischke;A. N. Mishra;D. Miskowiec;C. Mitu;J. Mlynarz;B. Mohanty;L. Molnar;L. Montaño Zetina;M. Monteno;E. Montes;T. Moon;M. Morando;D. A. Moreira De Godoy;S. Moretto;A. Morsch;V. Muccifora;E. Mudnic;S. Muhuri;M. Mukherjee;H. Müller;M. G. Munhoz;L. Musa;A. Musso;B. K. Nandi;R. Nania;E. Nappi;C. Nattrass;N. P. Naumov;S. Navin;T. K. Nayak;S. Nazarenko;G. Nazarov;A. Nedosekin;M. Nicassio;M. Niculescu;B. S. Nielsen;T. Niida;S. Nikolaev;V. Nikolic;S. Nikulin;V. Nikulin;B. S. Nilsen;M. S. Nilsson;F. Noferini;P. Nomokonov;G. Nooren;N. Novitzky;A. Nyanin;A. Nyatha;C. Nygaard;J. Nystrand;A. Ochirov;H. Oeschler;S. Oh;S. K. Oh;J. Oleniacz;C. Oppedisano;A. Ortiz Velasquez;G. Ortona;A. Oskarsson;P. Ostrowski;J. Otwinowski;K. Oyama;K. Ozawa;Y. Pachmayer;M. Pachr;F. Padilla;P. Pagano;G. Paic;F. Painke;C. Pajares;S. K. Pal;A. Palaha;A. Palmeri;V. Papikyan;G. S. Pappalardo;W. J. Park;A. Passfeld;B. Pastircák;D. I. Patalakha;V. Paticchio;A. Pavlinov;T. Pawlak;T. Peitzmann;H. Pereira Da Costa;E. Pereira De Oliveira Filho;D. Peresunko;C. E. Pérez Lara;E. Perez Lezama;D. Perini;D. Perrino;W. Peryt;A. Pesci;V. Peskov;Y. Pestov;V. Petrácek;M. Petran;M. Petris;P. Petrov;M. Petrovici;C. Petta;S. Piano;A. Piccotti;M. Pikna;P. Pillot;O. Pinazza;L. Pinsky;N. Pitz;D. B. Piyarathna;M. Planinic;M. Ploskon;J. Pluta;T. Pocheptsov;S. Pochybova;P. L. M. Podesta Lerma;M. G. Poghosyan;K. Polák;B. Polichtchouk;A. Pop;S. Porteboeuf Houssais;V. Pospíšil;B. Potukuchi;S. K. Prasad;R. Preghenella;F. Prino;C. A. Pruneau;I. Pshenichnov;S. Puchagin;G. Puddu;A. Pulvirenti;V. Punin;M. Putiš;J. Putschke;E. Quercigh;H. Qvigstad;A. Rachevski;A. Rademakers;T. S. Räihä;J. Rak;A. Rakotozafindrabe;L. Ramello;A. Ramírez Reyes;S. Raniwala;R. Raniwala;S. S. Räsänen;B. T. Rascanu;D. Rathee;K. F. Read;J. S. Real;K. Redlich;P. Reichelt;M. Reicher;R. Renfordt;A. R. Reolon;A. Reshetin;F. Rettig;J. P. Revol;K. Reygers;L. Riccati;R. A. Ricci;T. Richert;M. Richter;P. Riedler;W. Riegler;F. Riggi;B. Rodrigues Fernandes Rabacal;M. Rodríguez Cahuantzi;A. Rodriguez Manso;K. Røed;D. Rohr;D. Röhrich;R. Romita;F. Ronchetti;P. Rosnet;S. Rossegger;A. Rossi;P. Roy;C. Roy;A. J. Rubio Montero;R. Rui;R. Russo;E. Ryabinkin;A. Rybicki;S. Sadovsky;K. Šafarík;R. Sahoo;P. K. Sahu;J. Saini;H. Sakaguchi;S. Sakai;D. Sakata;C. A. Salgado;J. Salzwedel;S. Sambyal;V. Samsonov;X. Sanchez Castro;L. Šándor;A. Sandoval;M. Sano;S. Sano;R. Santo;R. Santoro;J. Sarkamo;E. Scapparone;F. Scarlassara;R. P. Scharenberg;C. Schiaua;R. Schicker;C. Schmidt;H. R. Schmidt;S. Schreiner;S. Schuchmann;J. Schukraft;Y. Schutz;K. Schwarz;K. Schweda;SCIOLI, GILDA;E. Scomparin;R. Scott;G. Segato;I. Selyuzhenkov;S. Senyukov;J. Seo;S. Serci;E. Serradilla;A. Sevcenco;A. Shabetai;G. Shabratova;R. Shahoyan;N. Sharma;S. Sharma;S. Rohni;K. Shigaki;M. Shimomura;K. Shtejer;Y. Sibiriak;M. Siciliano;E. Sicking;S. Siddhanta;T. Siemiarczuk;D. Silvermyr;C. Silvestre;G. Simatovic;G. Simonetti;R. Singaraju;R. Singh;S. Singha;V. Singhal;B. C. Sinha;T. Sinha;B. Sitar;M. Sitta;T. B. Skaali;K. Skjerdal;R. Smakal;N. Smirnov;R. J. M. Snellings;C. Søgaard;R. Soltz;H. Son;M. Song;J. Song;C. Soos;F. Soramel;I. Sputowska;M. Spyropoulou Stassinaki;B. K. Srivastava;J. Stachel;I. Stan;I. Stan;G. Stefanek;M. Steinpreis;E. Stenlund;G. Steyn;J. H. Stiller;D. Stocco;M. Stolpovskiy;K. Strabykin;P. Strmen;A. A. P. Suaide;M. A. Subieta Vásquez;T. Sugitate;C. Suire;M. Sukhorukov;R. Sultanov;M. Šumbera;T. Susa;T. J. M. Symons;A. Szanto de Toledo;I. Szarka;A. Szczepankiewicz;A. Szostak;M. Szymanski;J. Takahashi;J. D. Tapia Takaki;A. Tauro;G. Tejeda Muñoz;A. Telesca;C. Terrevoli;J. Thäder;D. Thomas;R. Tieulent;A. R. Timmins;D. Tlusty;A. Toia;H. Torii;L. Toscano;V. Trubnikov;D. Truesdale;W. H. Trzaska;T. Tsuji;A. Tumkin;R. Turrisi;T. S. Tveter;J. Ulery;K. Ullaland;J. Ulrich;A. Uras;J. Urbán;G. M. Urciuoli;G. L. Usai;M. Vajzer;M. Vala;L. Valencia Palomo;S. Vallero;P. Vande Vyvre;M. Leeuwen;L. Vannucci;A. Vargas;R. Varma;M. Vasileiou;A. Vasiliev;V. Vechernin;M. Veldhoen;M. Venaruzzo;E. Vercellin;S. Vergara;R. Vernet;M. Verweij;L. Vickovic;G. Viesti;O. Vikhlyantsev;Z. Vilakazi;O. Villalobos Baillie;Y. Vinogradov;A. Vinogradov;L. Vinogradov;T. Virgili;Y. P. Viyogi;A. Vodopyanov;S. Voloshin;K. Voloshin;G. Volpe;B. Haller;D. Vranic;G. Øvrebekk;J. Vrláková;B. Vulpescu;A. Vyushin;V. Wagner;B. Wagner;R. Wan;M. Wang;D. Wang;Y. Wang;Y. Wang;K. Watanabe;M. Weber;J. P. Wessels;U. Westerhoff;J. Wiechula;J. Wikne;M. Wilde;A. Wilk;G. Wilk;M. C. S. Williams;B. Windelband;L. Xaplanteris Karampatsos;C. G. Yaldo;Y. Yamaguchi;H. Yang;S. Yang;S. Yasnopolskiy;J. Yi;Z. Yin;I. K. Yoo;J. Yoon;W. Yu;X. Yuan;I. Yushmanov;V. Zaccolo;C. Zach;C. Zampolli;S. Zaporozhets;A. Zarochentsev;P. Závada;N. Zaviyalov;H. Zbroszczyk;P. Zelnicek;I. S. Zgura;M. Zhalov;X. Zhang;H. Zhang;D. Zhou;Y. Zhou;F. Zhou;J. Zhu;J. Zhu;X. Zhu;A. Zichichi;A. Zimmermann;G. Zinovjev;Y. Zoccarato;M. Zynovyev;M. Zyzak
2014
Abstract
The production of Csi- and Omega- baryons and their anti-particles in Pb-Pb collisions at √sNN = 2.76 TeV has been measured using the ALICE detector. The transverse momentum spectra at mid-rapidity (|y| < 0.5) for charged Csi and Omega hyperons have been studied in the range 0.6 < PT < 8.0 GeV/c and 1.2 < PT < 7.0 GeV/c, respectively, and in several centrality intervals (from the most central 0-10% to the most peripheral 60-80% collisions). These spectra have been compared with the predictions of recent hydrodynamic models. In particular, the Kraków and EPOS models give a satisfactory description of the data, with the latter covering a wider PT range. Mid-rapidity yields, integrated over PT, have been determined. The hyperon-to-pion ratios are similar to those at RHIC: they rise smoothly with centrality up to (Npart) ~ 150 and saturate thereafter. The enhancements (yields per participant nucleon relative to those in pp collisions) increase both with the strangeness content of the baryon and with centrality, but are less pronounced than at lower energies
B. Abelev, J. Adam, D. Adamová, A. M. Adare, M. M. Aggarwal, G. Aglieri Rinella, et al. (2014). Multi-strange baryon production at mid-rapidity in Pb–Pb collisions at sqrt(s_NN) =2.76 TeV. PHYSICS LETTERS. SECTION B, 728(1), 216-227 [10.1016/j.physletb.2013.11.048].
B. Abelev; J. Adam; D. Adamová; A. M. Adare; M. M. Aggarwal; G. Aglieri Rinella; A. G. Agocs; A. Agostinelli; S. Aguilar Salazar; Z. Ahammed; A. Ahmad...espandi
File in questo prodotto:
Eventuali allegati, non sono esposti
I documenti in IRIS sono protetti da copyright e tutti i diritti sono riservati, salvo diversa indicazione.
Utilizza questo identificativo per citare o creare un link a questo documento: https://hdl.handle.net/11585/427569
Attenzione
Attenzione! I dati visualizzati non sono stati sottoposti a validazione da parte dell'ateneo
Citazioni
ND
275
33
social impact
Conferma cancellazione
Sei sicuro che questo prodotto debba essere cancellato?
simulazione ASN
Il report seguente simula gli indicatori relativi alla propria produzione scientifica in relazione alle soglie ASN 2023-2025 del proprio SC/SSD. Si ricorda che il superamento dei valori soglia (almeno 2 su 3) è requisito necessario ma non sufficiente al conseguimento dell'abilitazione. La simulazione si basa sui dati IRIS e sugli indicatori bibliometrici alla data indicata e non tiene conto di eventuali periodi di congedo obbligatorio, che in sede di domanda ASN danno diritto a incrementi percentuali dei valori. La simulazione può differire dall'esito di un’eventuale domanda ASN sia per errori di catalogazione e/o dati mancanti in IRIS, sia per la variabilità dei dati bibliometrici nel tempo. Si consideri che Anvur calcola i valori degli indicatori all'ultima data utile per la presentazione delle domande.
La presente simulazione è stata realizzata sulla base delle specifiche raccolte sul tavolo ER del Focus Group IRIS coordinato dall’Università di Modena e Reggio Emilia e delle regole riportate nel DM 589/2018 e allegata Tabella A. Cineca, l’Università di Modena e Reggio Emilia e il Focus Group IRIS non si assumono alcuna responsabilità in merito all’uso che il diretto interessato o terzi faranno della simulazione. Si specifica inoltre che la simulazione contiene calcoli effettuati con dati e algoritmi di pubblico dominio e deve quindi essere considerata come un mero ausilio al calcolo svolgibile manualmente o con strumenti equivalenti.